Powietrzna pompa ciepła – jak działa, ile kosztuje i dla kogo?

Jak działa powietrzna pompa ciepła?

Pompa ciepła powietrze-woda pobiera energię z powietrza i wykorzystuje ją do ogrzewania domu oraz wody użytkowej.

Działanie pompy ciepła można podzielić na następujące etapy:

1. Powietrze zewnętrzne przepływa przez parownik, gdzie oddaje swoje ciepło czynnikowi chłodniczemu;
2. Czynnik chłodniczy, który pobiera ciepło z powietrza, paruje i staje się gazem;
3. Gazowy czynnik chłodniczy jest sprężany przez sprężarkę, co powoduje wzrost jego temperatury i ciśnienia;
4. Gorący czynnik chłodniczy przepływa przez skraplacz, gdzie oddaje swoje ciepło do wody grzewczej;
5. Czynnik chłodniczy, który oddał ciepło, skrapla się i staje się cieczą;
6. Ciecz przechodzi przez zawór rozprężny, gdzie jej ciśnienie gwałtownie spada, w wyniku czego obniża się też jej temperatura;
7. Chłodna ciecz wraca do parownika, aby ponownie zacząć cykl.

Pompy ciepła powietrze-woda są urządzeniami ekologicznymi, które mogą znacznie obniżyć koszty ogrzewania domu pod warunkiem prawidłowego doboru i montażu oraz odpowiedniej instalacji c.o. i c.w.u.

Pompa ciepła powietrzna – dla kogo?

Powietrzne pompy ciepła to urządzenia ekologiczne i ekonomiczne, które mogą znacznie obniżyć koszty ogrzewania domu. Osoby które powinny rozważyć inwestycję w powietrzną pompę ciepła, to przede wszystkim właściciele domów jednorodzinnych o dobrej izolacji lub tych podlegających termomodernizacji, a także domów położonych w regionach o łagodnym klimacie, ponieważ ich efektywność znacznie wzrasta. Powietrzne pompy ciepła radzą sobie także w surowszym klimacie, w których temperatura spada nawet do -25°C, ale jej efektywność drastycznie spada.

Korzyści wynikające z inwestycji w powietrzną pompę ciepła, to oszczędności na kosztach ogrzewania, ochrona środowiska oraz zwiększenie komfortu życia. Powietrzna pompa ciepła zapewnia stały dostęp do ciepła oraz ciepłej wody użytkowej. Może znacznie obniżyć koszty ogrzewania domu, dodatkowo nie emitując żadnych spalin.

Wady i zalety powietrznej pompy ciepła

Zalety:

• oszczędność na kosztach ogrzewania – powietrzne pompy ciepła są konkurencyjne w stosunku do kosztów ogrzewania innymi źródłami ciepła;
• połączenie z fotowoltaiką – pompa może współpracować z fotowoltaiką, co pozwoli dodatkowo zaoszczędzić na kosztach użytkowania pompy ciepła;
• wielofunkcyjność – pompa powietrze-powietrze może służyć do ogrzewania budynku, ciepłej wody użytkowej oraz chłodzenia pomieszczeń w latem;
• zwiększenie komfortu życia – pompa jest urządzeniem bezobsługowym, nie wymaga uzupełniania oraz składowania opału;
• bezpieczeństwo – urządzenie nie stwarza zagrożenia pożarowego, zaczadzenia czy wybuchu gazu;
• pomieszczenie gospodarcze – powietrzna pompa ciepła nie potrzebuje dużej powierzchni gospodarczej;
• ochrona środowiska – powietrzne pompy są urządzeniami ekologicznymi, które nie emitują spalin;
• żywotność urządzenia – może pracować nawet 25 lat.

Wady:

• wyższy koszt zakupy i montażu – powietrzne pompy ciepła są droższe niż tradycyjne urządzenia grzewcze (koszt uzależniony jest od rodzaju urządzenia);
• mniejsza wydajność w niskich temperaturach – wydajność powietrznych pomp spada wraz ze spadkiem temperatury zewnętrznej;
• dostosowanie systemu ogrzewania – aby pompa powietrzna była wydajna, konieczne jest zastosowanie ogrzewania podłogowego lub odpowiednich grzejników;
• poziom hałasu – pomimo że powietrzne pompy ciepła są cichymi urządzeniami, dla niektórych poziom hałasu może być uciążliwy.

Jakie są koszty powietrznej pompy ciepła?

Ceny powietrznych pomp ciepła zaczynają się od 15 tys. zł, w zależności od mocy pompy ciepła, a także jakiego typu jest to pompa ciepła: MONOBLOK czy wersja SPLIT. Koszty montażu uzależnione są od takich czynników jak:

• zakres prac – czy tylko sama pompa powietrzna, czy również np. zasobnik c.w.u.;
• stopień skomplikowania – odległość pomiędzy jednostkami, ilość przekuć;
• rodzaj i typ pompy ciepła – monoblok czy split;
• liczby obiegów grzewczych – dodatkowe obiegi grzewcze mogą wymagać dodatkowej automatyki;
• kwalifikacje instalatora – im lepszy specjalista, tym koszty mogą być większe.

Mimo iż trudno jest jednoznacznie wskazać cenę za montaż, to należy spodziewać się ceny w zakresie od 4 do 10 tys. zł.

Do kosztów powietrznej pompy ciepła należy doliczyć także zasobnik na ciepłą wodę użytkową, którego cena może oscylować od 2 do 5 tys. zł w zależności od pojemności oraz materiału, z którego jest wykonany (nierdzewne są droższe).

Czynnikami wpływającymi na cenę końcową są także:

• liczba obiegów grzewczych;
• rozbudowana automatyka;
• rodzaj materiału z którego wykonane jest orurowanie;
• ilość i rodzaj osprzętu dodatkowego jak naczynia przeponowe, filtry.

Aby zminimalizować koszty zakupu powietrznej pompy ciepła, warto zrobić audyt energetyczny, który powie nam, jakiej mocy urządzenie kupić, co bezpośrednio przełoży się na koszty inwestycji.

Porównanie rocznych kosztów ogrzewania w 2024 r. z aktualnie dostępnymi źródłami ciepła

1. Kocioł gazowy lub olejowy

• od 2027 r. zakaz montażu w nowych budynkach;
• od 2030 r. zakaz montażu w budynkach modernizowanych;
• od 01.01.2027 r. koszt użytkowania kotłowni gazowych i olejowych będzie mocno drożał, gdyż zostanie obłożony podatkiem od emisji CO₂ (dla przeciętnego budynku mieszkalnego będzie to ok 1200 zł);
• od 2024 r. brak dotacji na w/w kotłownie;
• po 2035 r. nadal będzie można użytkować kocioł gazowy, ale jeżeli ten wspomaga pompę ciepła, zasilany jest biogazem lub biopropanem;
• koszt inwestycyjny ok 6.000-8.000 zł;
• koszt użytkowania – od 3.200 zł dla gazu, do 5.090 zł dla oleju.

2. Kocioł elektryczny

• niski koszt inwestycji;
• bardzo wysoki koszt użytkowania;
• brak dotacji;
• koszt inwestycyjny ok 2.000-3000 zł;
• koszt użytkowania 8.000-10.000 zł.

3. Kotły węglowe i na ekogroszek

• brak dotacji od 2024 r.;
• do końca 2021-2024 r. (w zależności od województwa) kotły pozaklasowe muszą być usunięte pod groźbą mandatu;
• do końca 2027-2028 r. kotły 3 i 4 klasy muszą być usunięte;
• do końca żywotności pieca, posiadającego klasę 5, o ile był zamontowany przed 11.11.2017 r.;
• koszt inwestycyjny;
• koszt użytkowania 2.800-3.600 zł.

4. Kotły na biomasę

• wykorzystanie peletu, drewna i innego rodzaju biomasy energetycznej jak np. pestki owoców;
• możliwość uzyskania dotacji;
• koszty inwestycyjne nieznacznie niższe niż w pompę ciepła;
• możliwość uzyskiwania wyższych temperatur;
• brak konieczności zmian instalacji c.o.;
• konieczność czyszczenia i zasypywania kotła;
• koszt inwestycyjny 15.000-20.000 zł;
• koszt użytkowania 2.800-3.700 zł.

5. Pompa ciepła powietrze-woda

• najwyższe koszty inwestycyjne;
• niskie koszty eksploatacyjne;
• bezobsługowa;
• bardzo wysokie dotacje;
• konieczność dobrego doboru i ustalenia możliwości współpracy z instalacją c.o. i c.w.u.;
• wymagana dobra izolacja budynku;
• koszt inwestycyjny 25.000-45.000 zł;
• koszt użytkowania 2.700-3.800 zł w zależności od rodzaju pompy ciepła i instalacji c.o.

Porównanie rocznych kosztów ogrzewania budynku 120m² na rok 2024 r. (dane z marca 2024 r.) w porównaniu z innymi źródłami ciepła.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Kalkulator PORT PC

Na podstawie powyższych danych, trudno jest porównywać powietrzną pompę ciepła i obliczyć czas zwrotu z czymś, co ma być w niedługim czasie zabronione czy opodatkowane. Wpływ na to ma także brak ustalonych preferencyjnych stawek za energię elektryczną dla użytkowników pomp.

Na tę chwilę decydując się na pompę ciepła, należy dopilnować:

• dobrej izolacji budynku;
• odpowiedniej instalacji c.o.;
• odpowiedniej instalacji c.w.u. i zasobnika;
• odpowiedniej izolacji orurowania;
• prawidłowego montażu przez specjalistów w tym zakresie.

Schemat montażu powietrznej pompy ciepła

Instalacja powietrznej pompy ciepła powinna być wykonana przez wykwalifikowanego instalatora posiadającego odpowiednie uprawnienia, np. dla jednostki typu SPLIT są to uprawnienia F-gaz, a dla jednostki MONOBLOK nie są potrzebne żadne uprawnienia.

Pamiętaj: Aby pompa ciepła została objęta gwarancją, musi ją uruchomić autoryzowany instalator.

Wytyczne do umiejscowienia jednostki zewnętrznej pompy ciepła podaje producent konkretnego urządzenia. Gwarancją poprawnego montażu oraz instalacji jest trzymanie się wymogów wyszczególnionych przez producenta pompy ciepła. Jednostkę zewnętrzną najczęściej montuje się przy elewacji, zachowując około 30-40 cm od ściany oraz osadzenia jej nie niżej niż 40 cm nad powierzchnią gruntu, ponieważ trzeba zapewnić odpływ skroplin z pompy ciepła, aby nie dochodziło do przysypywania śniegiem.

Wymagania instalacji jednostki wewnętrznej także są określane przez niektórych producentów pomp ciepła. Gabaryty powietrznej pompy ciepła są mniej więcej wielkości lodówki i najlepiej zainstalować ją w miarę blisko jednostki zewnętrznej. Należy przy tym pamiętać, że instalując oddzielny zasobnik, trzeba zapewnić dodatkową przestrzeń o podobnych gabarytach co jednostka wewnętrzna.

Czas instalacji powietrznej pompy ciepła zależy od wielu czynników, takich jak: rodzaj instalacji (SPLIT czy MONOBLOK), stopień skomplikowania czy doświadczenie instalatora. Instalacja może potrwać od dwóch do trzech dni.