Pompa ciepła w starym domu? Tak, ale po modernizacji

Czy opłaca się inwestować w pompę ciepła, aby ogrzewać stary dom?

Odpowiedź brzmi: TAK.

Inwestycja w pompę ciepła do starego domu, przyniesie nam korzyści pod warunkiem spełnienia pewnych wymogów stanu technicznego budynku.

Podstawowym warunkiem jest wykonanie odpowiedniej termomodernizacji. Dom powinien być odpowiednio docieplony, najlepiej grubym styropianem o minimalnej grubości 15 cm. Należy docieplić strop lub stropodach wełną mineralną o grubości minimalnej 20 cm. Konieczna jest również wymiana okien najlepiej na trójszybowe. Także odpowiednie drzwi zewnętrzne z termoizolacją uchronią przed utratą ciepła i pozwolą zaoszczędzić na ogrzewaniu.

Jeśli te podstawowe wymagania nie zostaną spełnione, pompa ciepła w starym domu może nie poradzić sobie z pokryciem zapotrzebowania na ciepło lub generować duże koszty ogrzewania. Najwięcej ciepła ucieka przez dach, ściany, narożniki, okna, drzwi, oraz piwnice i fundamenty, dlatego też tak ważnym czynnikiem wpływającym na sprawność pompy ciepła jest przeprowadzenie termomodernizacji budynku.

Należy tutaj nadmienić, że pompa ciepła jest najbardziej ekonomiczna w przypadku ogrzewania płaszczyznowego – czyli ogrzewania podłogowego. Dodatkową zaletą pomp ciepła jest to, że są to urządzenia bezobsługowe, które na początku trzeba skonfigurować – m.in. ustawić krzywą grzewczą. Biorąc pod uwagę dzisiejsze ceny węgla czy gazu, pompa ciepła może okazać się bardzo dobrą inwestycją, która znacząco obniży twoje rachunki za ogrzewanie domu. Termomodernizacja to tylko jeden z elementów, który wpływa na decyzję o montażu pompy ciepła.

Pompa ciepła w starym domu – roczne koszty użytkowania

Jaki jest roczny koszt ogrzewania pompą ciepła w starym domu? Wpływa na to bardzo wiele czynników oprócz samej termomodernizacji. Pozostałe aspekty, które wpływają na zużycie energii elektrycznej i koszty ogrzewania to:

• SCOP pompy ciepła;
• klasa energetyczna pompy ciepła;
• rozwiązania techniczne pompy ciepła;
• region w którym mieszkasz;
• rodzaj i rozwiązania instalacji c.o. oraz izolacja;
• rodzaj i rozwiązania instalacji c.w.u. oraz izolacja;
• ilość osób w budynku;
• rodzaj wentylacji;
• temperatura wewnętrzna i zewnętrzna;
• regulacja i automatyka;
• taryfa energetyczna i cena prądu

Wszystkie powyższe aspekty zostały dokładnie omówione w poradniku „Ile prądu zużywa pompa ciepła i dlaczego?„

Na poniższym przykładzie, przedstawię szacunkowy roczny koszt różnych źródeł ciepła dla budynku po gruntownej termomodernizacji. Kryteria jakie zostały zastosowane na przykładzie to:

• budynek o powierzchni: 100m2
• liczba osób użytkująca budynek: 4
• standard energetyczny budynku EU 40 (energia ogrzewania w kWh/m2)
• III strefa klimatyczna
• taryfa elektryczna G12w
• ogrzewanie oraz przygotowanie c.w.u.

Roczny koszt ogrzewania budynku oraz przygotowania c.w.u. budynku o powierzchni 100 m² w porównaniu z innymi źródłami ciepła.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Kalkulator PORT PC

Jak widać na poglądowym przykładzie, pompa ciepła w budynku po termomodernizacji wygrywa ze wszystkimi innymi źródłami ciepła, a dodatkową zaletą pompy ciepła jest także możliwość chłodzenia domu w lecie, o ile nasza pompa została wyposażona w opcję chłodzenia. W przypadku gdyby budynek nie przeszedł termomodernizacji, zainstalowana pompa ciepła nie wypadałaby już tak korzystnie i jej koszt użytkowania byłby zdecydowanie większy niż w przypadku większości innych nośników energii.

Dofinansowanie do pomp ciepła oraz ulga termomodernizacyjna

Koszt inwestycji w pompę ciepła nie jest mały, dlatego zostały uruchomione różne programy rządowe, dzięki którym możemy ubiegać się o dofinansowanie nie tylko pompy ciepła, ale także możemy skorzystać z ulgi termomodernizacyjnej, którą możemy wykonać równolegle z wymianą źródła ciepła. Ogrzewanie domu z nieodpowiednią termoizolacją będzie drogie, niezależnie od tego, jakie źródło ciepła wybierzemy.

O dofinansowanie do pompy ciepła można ubiegać się w ramach ogólnopolskich programów, takich jak (dane z dnia 21.03.2024r.):

• program “Czyste Powietrze”, (nawet do 135,000 zł dofinansowania);
• program “Moje Ciepło”, (tylko nowe budynki, do 21,000 zł dofinansowania);
• program “Ciepłe Mieszkanie”, (dla osób fizycznych 41,000 zł, dla wspólnot mieszkaniowych 375,000 zł dofinansowania);
• ulga termomodernizacyjna (odliczenie ulgi do 53,000 zł w odniesieniu do wszystkich realizowanych przedsięwzięć, nie dłużej niż przez 6 lat).

Kwota dotacji do pompy ciepła uzależniona jest od dochodów, natomiast z ulgi termomodernizacyjnej może skorzystać każdy, kto uzyskuje dochody oraz realizuje przedsięwzięcie wymiany źródła ogrzewania i instalacji odnawialnych źródeł energii.

Warto zaznaczyć, iż ulgę termomodernizacyjną można łączyć z innymi rządowymi programami.

Czy pompa ciepła w starym domu będzie działać ze starą instalacją i grzejnikami?

To zagadnienie jest złożone, bowiem mogą wystąpić sytuacje, w których istniejąca instalacja będzie mogła współpracować z pompą ciepła jak i nie będzie się do tego nadawać.

Stara instalacja c.o. nie będzie się nadawać do współpracy z pompą ciepła jeżeli:

• grzejniki do chwili obecnej pracowały z temperaturą wyższą niż 55°C;
• w instalacji są grzejniki żeliwne lub rury Faviera;
• zasilanie instalacji grzejnikowej wykonane z cieńkich rurek miedzianych dn12Cu lub PEX 16×2 lub PP dn16.

Jeżeli żadne z w/w elementów nie występuje w naszej instalacji możemy ją zostawić, ale nadal musimy być świadomi wyższych rachunków za ogrzewanie, gdyż temperatura 55°C wciąż jest temperaturą, która powoduje obniżenie sprawności pompy ciepła.

Jeżeli wykonamy termomodernizację budynku, temperatura zasilania na naszych dotychczasowych grzejnikach będzie mogła być niższa i zwiększy się sprawność pompy ciepła. Innym rozwiązaniem jest zakup nowych grzejników o zwiększonej powierzchni grzewczej – na ten cel również można otrzymać dotację.

Przed podłączeniem pompy ciepła, należy zawsze pamiętać, aby instalacja była wyczyszczona i przepłukana przez firmę instalacyjną. Czyszczenie instalacji wykonuje się specjalnymi preparatami chemicznymi, które usuwają zanieczyszczenia i kamień powstały w trakcie użytkowania instalacji.

W niektórych instalacjach istnieje możliwość zastosowania pompy ciepła wysokotemperaturowej, która potrafi podgrzać wodę nawet do 60-75°C. Jednak nie jest to rozwiązanie, które daje nam oszczędności energii. Podstawową zasadą, którą należy się zawsze kierować to obniżenie możliwie jak najniższej temperatury zasilania pompy ciepła, gdyż tylko wtedy odczujemy korzyści z użytkowania pompy ciepła.

Grzałka w pompie ciepła czy buforze?

Moc pompy ciepła typu powietrze-woda dobierana jest do budynku pod kątem zapotrzebowania na ciepło. Prawidłowy dobór powinien zapewnić 75% pokrycia maksymalnego zapotrzebowania na ciepło oraz minimum 90% sezonu grzewczego jako jedyne źródło ciepła. W momencie obniżenia się temperatury zewnętrznej poniżej tzw. punktu biwaletnego, konieczne będzie uruchomienia dodatkowego źródła ciepła.

Dla starszych domów z pomocą przyjdzie kocioł gazowy. A co jeśli nie mamy dodatkowego źródła ciepła? Z pomocą przychodzi grzałka, która wspomoże prace pompy ciepła.

Można wybrać grzałkę montowaną bezpośrednio w buforze centralnego ogrzewania lub postawić na grzałkę, która jest integralną częścią pompy ciepła. Zalety oraz wady obu rozwiązań widać na poniższych przkładach.

OPIS OBRAZKA
Źródło: https://tiny.pl/dxm8s

Zalety:

• rozwiązanie pozwalające na niezależną pracę c.o. w trybie awaryjnym;
• zabezpieczenie w przypadku awarii pompy ciepła;
• niski koszt inwestycyjny;
• podłączenie do niezależnego zasilania.

Wady:

• brak stopniowania mocy grzewczej;
• zwiększone chwilowe obciążenie instalacji elektrycznej;
• nieodpowiednia lokalizacja grzałki elektrycznej zakłóci pracę pompy ciepła;
• konieczność montażu grzałki również w zasobniku c.w.u.;
• bez pracy pompy ciepła będzie to tylko ogrzewanie elektryczne;
• wymagany montaż grzałek o większej mocy, np. 6 kW.

Zalety:

• fabryczny montaż i podłączenie;
• grzałki posiadają stopniowanie mocy, np. 1;2;3 kW lub 2;4;6 kW;
• brak konieczności montażu grzałek w buforze i zasobniku;
• dogrzewanie tylko wymaganej ilości wody, a nie całej pojemności bufora;
• lepsze rozwiązanie w zakresie ekonomicznym jak i eksploatacyjnym.

Wady:

• cena grzałek i automatyki podnosi cenę pompy ciepła.

Na chwilę obecną montaż grzałek w jednostce pompy ciepła wchodzi w rozwiązania standardowe, jednak zastosowanie grzałek w pompie ciepła nie musi wykluczać montażu dodatkowych małych grzałek np. 2-3 kW w buforze czy zasobniku, które byłyby zasilane i sterowane niezależnie na wypadek awarii pompy ciepła.

Dobranie pompy ciepła do zapotrzebowania na ciepło

Kluczowym elementem przy doborze pompy ciepła jest obliczenie zapotrzebowania na ciepło, w którego skład wchodzi:

• kubatura budynku, która będzie ogrzewana;
• zapotrzebowanie na c.w.u. i wentylację;
• stan techniczny budynku oraz jego izolacja;
• rodzaj instalacji c.o.

Istotnym elementem jest wizyta audytora, który dokona niezbędnych pomiarów i obliczeń, aby jak najlepiej dobrać pompę ciepła do naszego domu, wraz z niezbędnymi komponentami.

Polska Organizacja Rozwoju Technologii Pomp Ciepła (PORT PC) udostępniła arkusz kalkulacyjny, na podstawie którego możemy obliczyć, ile wyniesie szacunkowy koszt ogrzewania domu oraz wody użytkowej za pomocą pompy ciepła, oraz innych źródeł grzewczych. Arkusz znajduje się poniżej:

Wybrać odpowiednie urządzenie do ogrzewania starego domu pomoże Ci nasz ranking pomp ciepła, w którym znajdziesz wiele modeli powietrznych pomp ciepła nisko- i wysokotemperaturowych.